چرا اسلام برده داری را مجاز دانسته است؟

نکته بسیار اساسی که باید بدان توجه کنیم، این است که عموما ما تصویری از برده داری در ذهن داریم که مطابق آن درباره برده داری قضاوت می کنیم. عده ای ظالم و تجاوزکار، با سوء استفاده از قدرت، انسان های بی گناهی را به بند کشیده و هر گونه بدرفتاری با آنها را روا داشته و از تمامی حقوق خود محروم می کنند. اگر منظور از برده داری مجاز شمرده شده در اسلام این است، همان ابتدای سخن باید بگوییم هرگز در اسلام چنین چیزی پذیرفته نشده و نمی شود.

فرآوری: حجت الاسلام تیموری

 

تمام رسالت انبیاء الهی بر پا داشتن عدل و قسط و مقابله با این گونه ستم هاست:

لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ  (۲۵ حدید) ؛به راستی که پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم, و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (عدالت) نازل کردیم. تا مردم به عدالت قیام کنند.

پس جا دارد، تصور اولیه خود را کنار گذاشته و با نظری دقیق بنگریم منظور اسلام از جواز برده داری چیست؟

اسلام بر خلاف بعضی از مکاتب همه انسان ها را از اصل واحدی می داند:

یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ (۱۳ حجرات) اى مردم! ما شما را از یك مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یكدیگر را بشناسید (اینها ملاك امتیاز نیست،) گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست خداوند دانا و آگاه است!

حال آنکه بعضی مکاتب مدعی پست تر بودن بعضی از نژادها بوده و معتقد بوده اند که آنها برای نوکری دیگر انسان ها آفریده شده اند. همچنین اسلام با هر گونه خوی استکباری و استعماری مخالفت کرده و نه تنها به پیروان خود اجازه استکبار نمی دهد، با نهی از ظلم پذیری، مانع کامیابی مستکبران نیز می شود.

اما باید توجه کرد که انسان ها به طور طبیعی و اولیه از حقوقی مساوی برخوردار هستند. ولی رفتار و عملکردشان می تواند در این حقوق اثرگذار باشد و آن را تغییر دهد. مثلا همه انسان ها، حق آزادی دارند، اما کسی که جرمی مرتکب شده و مرتکب دزدی شده، با دستان خود، این حق را سلب نموده و نمی تواند نسبت به زندانی شدن  اعتراض کند.

ماجرای برده گیری مجاز در اسلام نیز از همین سنخ است. عده ای سلاح در دست گرفته و علیه مال و جان مسلمانان اقدام کرده اند. که بنابر منطق و عقل، مقابله با آنها لازم است و کشتن آنها نیز مجاز می شود. با این حال اسلام با رافت و رحمت، اجازه کشتن بی حساب دشمن در جنگ را نداده است. و تنها به قدری که ضروری است، و سبب فروکش کردن شعله جنگ می شود، می توان کفار حربی را کشت. اما پس از تضعیف دشمن، باقی اسیر می شوند:

فَإِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا (۴ محمد) ؛ و هنگامى كه با كافران (جنایت پیشه) در میدان جنگ رو به رو شدید گردنهایشان را بزنید، تا به اندازه كافى دشمن را در هم بكوبید در این هنگام اسیران را محكم ببندید سپس یا بر آنان منّت گذارید (و آزادشان كنید) یا در برابر آزادى از آنان فدیه [غرامت] بگیرید (و این وضع باید هم چنان ادامه یابد) تا جنگ بار سنگین خود را بر زمین نهد.

چرا برده داری در اسلام حرام نگردیده است؟

چرا برده داری در اسلام حرام نگردیده است؟ در حالی که خداوند متعال در قرآن مجید (آیه شریفه لا اکراه فی الدین) انسان را در انتخاب دین دارای اختیار و حق انتخاب دانسته است.
در برخورد اسلام با این مسأله برده داری باید به این نکات توجه داشت که:
1 - اسلام هرگز ابداع کننده بردگى نبوده است.
2 - اسلام به سرنوشت دردناک بردگان در گذشته به عنوان یک معضل بزرگ اجتماعی نگریسته است.
3 - اسلام براى آزادى بردگان طرح بسیار دقیق و حساب شده ای ارائه کرده است. زیرا گاه نیمى از جامعه را بردگان تشکیل مى دادند، که نه کسب و کار مستقلى داشتند، و نه وسیله اى براى ادامه زندگى. اگر اسلام با یک فرمان عمومى دستور مى داد همه بردگان را آزاد کنند، یا بیشتر آنها تلف مى شدند و یا این جمعیت عظیم بیکار و گرسنه ای که محرومیت به او فشار آورده به همه جا حمله ور می شد و درگیرى و خونریزى به راه انداخته نظم جامعه را مختل می کرد. بنابراین اسلام طرح و برنامه حساب شده ای وضع کرد تا اینان تدریجا آزاد شده و جذب جامعه گردند .
این طرح مواد زیادى دارد که عبارتند از :
ماده اول - بستن سرچشمه هاى بردگى
ماده دوم - گشودن دریچه آزادى
ماده سوم - احیاى شخصیت بردگان
ماده چهارم - رفتار انسانى با بردگان
ماده پنجم ٓ اعلام انسان فروشى بعنوان بدترین کار !

پیشوایان اسلام اگر برده یا بردگانی در اختیار داشتند در قالب همین برنامه حساب شده و حکیمانه اسلام بوده است و معاشرت آنان با بردگان به گونه ای بود که در بسیاری از موارد وقتی برده ای را آزاد می کردند آن برده حاضر نمی شد منزل امام علیه السلام را ترک کند.

منابع:
اسلام کوئست
شهر سوال

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: